Het weekend van 21 en 22 oktober kon ik mijzelf met een gevoel terugvinden dat ik mijzelf weer een ietwat langer reisje kon permitteren dan de gebruikelijke dagtrips. De reis die ik zou gaan doen zou in het teken staan van schadeherstel: in de afgelopen twee jaar waarop ik op Interrail gegaan ben had ik in beide keren het plan om Straatsburg, omliggende plaatsen in en nabij Elzas en Rheinland-Pfalz te bezoeken, maar in beide keren lukte dat om uiteenlopende redenen niet en nu zou ik dan speciaal naar het zuiden afreizen om alsnog de plaatsen te bezoeken die mij het meest aangetrokken hebben. Een overnachting in de trein, een overnachting in een gewoon gebouw en voor de eerste keer een overnachting in een bus maakt dat deze reis erg divers is geworden, samen met de route, die door Frankrijk en Dtoch echt om ergens nabij Duitsland te geraken, maar ja, we vertrekken wel stipt om 17:00 vauit schiphol en zo kan ik hoop kweken om stipt aan te komen in Utrecht, 34 minuten na vertrek, in relativuitsland loopt.
Foto's van deze twee dagen staan hier (dag 1) en hier (dag 2), maar gedurende het verhaal komen er ook een paar voorbij.
Eerst maar eens in Duitsland geraken
Feiten zijn dat ik om half twaalf in Köln wil zijn om zo een degelijke overstap te behouden op de IC naar Basel die om 23:53 vertrekt. Omdat de treinen in Duitsland lastig te vertrouwen zijn op stiptheid, en omdat de aansluiting in Mönchengladbach op de uurlijkse trein naar Köln maar vijf minuten is, bouw ik alvast een uur marge in waardoor ik mezelf de opdracht geef om te vertrekken uit Venlo met RE13 om 21:05 in plaats van het theoretisch laatste moment om 22:05. Meer marge kan in Nederland ook ingebouwd worden: er rijdt een intercity vanuit Schiphol Airport naar Venlo en directe treinen zijn een luxe, maar de trein binnen de halfuurcadans die de kortste overstaptijd heeft, kan met aankomsttijd xx:58 tegenover de vertrektijd van RE13 7 minuten later ook de langste overstaptijd hebben als de trein met vijf minuten vertraagd is of meer. Ik neem me voor een trein van een half uur eerder te nemen naar Venlo, zo kan ik tijdens het wachten ook nog wat gaan eten. Ik was echter wel vlot klaar met inpakken en om enige rampen voor te zijn besloot ik maar het rustig aan te doen en een uur eerder uit Zandvoort te vertekken om 15:04. Mij is al voor vertrek opgevallen tijdens een haastige blik dat er wat loos is op het Duitse spoor. Voor de lijn RE13 tussen Venlo en Düsseldorf (normaal rijdt deze door naar Hamm (Westf)) staat een melding aangegeven die stelt dat ik niet naar Mönchenladbach kan zonder overstap in Viersen op het Schienenersatzverkehr (SEV), een vervangende bus dus, in verband met werkzaamheden. Vanaf Mönchengladbach rijdt er een trein naar Köln, maar een alternatief daarvoor (op veilig) is om in Neuss over te stappen, zonder dat ik maar moet zien of er iets naar Köln toe rijdt. Bahn.de zegt dat er niets aan het handje is op het traject Venlo-Düsseldorf en het zegt niets over Schienenersatzverkehr (SEV) vanuit Mönchengladbach, maar de site van de NS en van de lokale vervoerder, Eurobahn (Keolis) noemen het wel, dus moet ik er wel rekening mee houden.
Het plan dus: om 15:04 de sprinter vanuit Zandvoort naar Amsterdam Centraal, overstappen in Amsterdam Sloterdijk op de sprinter van 15:38 naar Hoofddorp, om in Schiphol Airport de gekoppelde intercity naar Venlo/Heerlen van 16:18 te nemen. In Sloterdijk nam ik een sprinter later naar Schiphol Airport dan die van 15:38, namelijk die van 15:48 (naar Den Haag), omdat ik eerst nog wat thee besloot te halen om warmte te tanken. Dat stond de vertrektijd van de intercity naar Venlo toe, omdat die precies op het tijdstip vertrekt wanneer de sprinter van 15:38 aankomt in Schiphol Airport, namelijk om 15:48. Ik zou net aan iets vroeger in Schiphol aan kunnen komen met de sprinter vanuit Hoorn naar Leiden Centraal van 15:34, die vanaf spoor 10 op de Hemboog vertrekt, maar dan mag de sprinter uit Zandvoort geen vertraging hebben en zou ik alleen maar haast hebben om vanaf de zone met de hoofdsporen helemaal naar die Hemboog te gaan lopen. De stappen tot aan Schiphol Airport gingen goed; niks aan de hand en niet zo veel dat indiceert dat er intussen een chaos is ontstaan die mijn hele reis zou gaan beïnvloeden. Er wordt omgeroepen op Sloterdijk dat er minder sprinters rijden tussen Amsterdam Centraal en Breukelen, maar dat zou mij een zorg zijn.
In de sprinter naar Den Haag via Schiphol zat links van mij een vrouw wat te breien: duchtige handenarbeid, terwijl tegenover me een jongedame ook duchtige handenarbeid aan het verrichten is op een andere manier, als ze probeert haar oortjes uit de knoop te krijgen. Allemaal draden, allemaal vergt het een hoop inzicht en hand-en-oog-coördinatie, maar frustratie levert enkel de laatste.
Op Schiphol is het lekker druk, wat ook wel past tijdens een hyperspits, en plots zie ik na een tijdje rond 16:05 wanneer de intercity naar Venlo/Heerlen wordt aangekondigd op de vertrekstaten dat deze opgeheven is. Dat zou erg jammer zijn, dus ik controleer op ns.nl wat daar de oorzaak van zou zijn, en ik zie dat er een stroomstoring is rond 's-Hertogenbosch die het hele verkeer tussen Utrecht en 's-Hertogenboch heeft platgelegd "tot 18 uur".
Feest, de directe trein kan ik dus vergeten, maar dan bedenk ik me: ik kan rijden via Rotterdam en Breda, dan heb ik tussen Den Haag en Eindhoven ook een directe trein en dan rijd ik mooi om de ellende heen, dus ik bedenk me geen moment om 16:09 als ik zie dat om 16:12 de intercity naar Dordrecht vertrekken gaat.
Voor mij is de intercity Lelystad Centrum - Dordrecht een nutteloze trein, omdat in mijn 'dagelijkse' situatie de trein op ongunstige tijden vertrekt en omdat de route voor mij ook zinloos is, maar nu lijkt deze trein opeens nut te hebben. Eenmaal in de trein bereken ik hoe lang ik over die reis ga doen op ns.nl, maar verdomme, ik krijg helemaal geen intercity die rijdt tussen Den Haag Hollands Spoor en Eindhoven als resultaat van mijn zoekopdracht en in plaats daarvan word ik continu via Utrecht verwezen. Pas wanneer ik expliciet Breda als tussenstation neem, zie ik waarom: er zijn werkzaamheden tussen Tilburg en Eindhoven.
Ik heb in dit geval geen idee of deze bussen een aansluiting bieden met een trein naar Venlo. Met een nog langere reistijd in het vooruitzicht als gevolg van deze omweg (en aankomsttijd die pas rond acht uur zou zijn) besluit ik om dat plan uit mijn hoofd te zetten en weer terug te keren naar Schiphol. De intercity naar Dordrecht wordt weer nutteloos, maar om terug te keren naar Schiphol vanuit Leiden Centraal is de eerste trein die ik krijg de intercity uit Dordrecht naar Lelystad Centrum, dus tja, die trein heeft een soort karma over zichzelf uitgeroepen of zo om mij er toch een nut aan te geven. Ik haal plan C uit de kast (geen plan V helaas): na aankomst in Schiphol heb ik ruim de tijd voor de overstap naar de intercity naar Nijmegen (die begint in Schiphol) en ik kan helemaal doorrijden naar Nijmegen om daar de Maaslijn te gebruiken naar Venlo, maar ook tussen Nijmegen en Boxmeer zijn werkzaamheden aan de gang...
Het is een combinatie van herfstvakantie in het zuiden zeker? Plan D: de Braboliners, maar tussen Utrecht en 's-Hertogenbosch geeft 9292 met als filter uitsluitend bussen op de een of andere manier geen resultaten weer, dus zit er niks anders op dan om de hel in Utrecht te trotseren.
"Welkom in de trein van 1700 (zeventienhonderd) uur naar Nijmegen" roept de conducteur om. Als dit kreng echt zeventienhonderd uur erover doet om in het verre Nijmegen te komen, verbieden de goden mij toch echt om ergens nabij Duitsland te geraken, maar ja, we vertrekken wel stipt om 17:00 vauit Schiphol en zo groeit de hoop om stipt aan te komen in Utrecht, 34 minuten na vertrek, in relative rust.
Op het moment dat de intercity in Utrecht Centraal aankomt, wordt omgeroepen dat de intercity naar Maastricht (via 's-Hertogenbosch) wordt aangekondigd, maar de conducteur kan geen zekerheid geven of deze überhaupt wel rijdt, dus adviseert hij zijn reizigers om gezellig bij hem te blijven tot aan Nijmegen, om daar nota bene de intercity naar Roosendaal te nemen tot aan 's-Hertogenbosch, met een extra reistijd van een heel uur. Er staat heel veel volk op het perron waar de trein naar Maastricht staat aangekondigd en plots wordt in het station omgeroepen dat de beperkingen tussen Zaltbommel en 's-Hertogenbosch voorbij zijn met daarbij geassocieerde afnemende vertragingen, maar desondanks wordt erbij verteld dat er stopbussen rijden tussen Zaltbommel en 's-Hertogenbosch en snelbussen tussen Geldermalsen en 's-Hertogenbosch. Ik denk dat de intercity naar Maastricht ingekort wordt tot Zaltbommel, vanwaar we met z'n allen vrolijk een bomvolle bus in kunnen, maar dat blijkt verkeerd ingeschat met een intercity die aan het desbetreffende perron komt aanrijden met Maastricht als aangeduide eindbestemming.
Het is heel erg druk, maar nog net geen 10/10 op de schaal van haringtonnen of sardinenblikjes: ik zeg wel 9/10. Op de display van de Virmm (de gemoderniseerde, gemoderniseerde dubbeldekker dus) die op het balkon staat (die nieuw is in die trein, glorie aan die toevoeging ervan op die plek) komt de melding voorbij van de werkzaamheden tussen Venlo en Düsseldorf, met het bijschrift dat de trein niet stopt in Mönchengladbach: dat wist ik al, maar wat ik niet wist, is dat deze ook niet stopt in Neuss en dat is nu precies het station waar ik een plan B voor had, omdat vanaf daar óók een regionale trein naar Köln rijdt. Dat plan B qua overstappen in Duitsland kan zodoende ook al de prullenbak in - Murphy heeft het wel heel erg op mij gemunt geloof ik, dus hoop ik maar dat ik de bus naar Mönchengladbach vanuit Viersen (op tijd) nemen kan, en dat er iets rijdt naar Köln of desnoods Aachen, om daar maar nog een keertje extra over te stappen. In het allerergste geval zou ik door kunnen rijden naar Maastricht, daar overstappen op bus 350 van Arriva naar Aachen en daar mijn zegeningen maar tellen voor de RE1 naar Köln, maar met de herfstvakantie in het zuiden kan ik al niet zeker zijn of er tussen Aachen en Köln er ook al geen een of andere werkzaamheden zijn, dus blijf ik gewoon vrolijk Venlo aanhouden (zoals mijn kaartje dat zegt). Wel kom ik nog iets belangrijks tegen in het nieuws dat de trein ook Neuss niet aan zou doen omwille van de werkzaamheden: de werkzaamheden zouden afgelopen zijn om 19:00 en tegen die tijd ben ik zeker nog niet in Venlo, dus ik krijg zowaar de hoop dat ik dat mijn reguliere plan met gewone stop en gewone overstap in Mönchengladbach gewoon aanwenden kan, net zoals dat de stroomstoring in 's-Hertogenbosch (of sein- en wisselstoring volgens de conducteur in de intercity naar Maastricht omriep) volgens de stationsomroepen voorbij zou zijn rond 18:00. Nu wel de vraag: rijdt de trein naar Venlo wel al? Ik zie dat de intercity vanuit Schiphol Airport en Utrecht nog steeds opgeheven is, maar of deze dan wel nog steeds rijdt vanuit Eindhoven moet ik nog zien. Als dat niet het geval is, kan ik doorrijden naar Roermond, maar met een vertrek met +4 in Utrecht Centraal en +3 in 's-Hertogenbosch, en het grote aantal mensen aan boord dat de trein in en uit moet, ben ik bang dat de 5 minuten overstaptijd in Roermond net iets te weinig zou kunnen zijn. Ik besluit op Eindhoven de situatie eens te evalueren, om daar direct te overwegen of ik moet blijven zitten (kuch, staan bedoel ik). Via internet kan ik de situatie niet alvast zien omdat door de drukte de wifi in de trein nogal overbelast is.
In Eindhoven vindt een stormloop plaats aan mensen naar de (rol)trappen aan het begin van het perron om de sprinter naar Deurne te halen van 18:33. Aankomst in Eindhoven is 18:28, met +1, dus de aansluiting in Roermond zou alvast niet zo'n zorg meer zijn, maar mijn conclusie is dat de intercity naar Venlo wel degelijk rijdt, alhoewel ik dat niet herleiden kan van de CTA's, want ik zie alleen "Heerlen" staan aan de A-zijde. Pas wanneer ik de B-zijde zie, zie ik ook Venlo staan. Ik heb nog wel even voor de overstap, met 21 minuten. De trein wordt hier normaliter gesplitst, maar er komt een enkele vierledige Virm aangerold zonder treindeel naar Heerlen. Het blijkt dat deze trein nog steeds opgeheven is tussen Schiphol en Eindhoven.
Om nog wat dingen op te zoeken herinner ik me weer: het stationsnetwerk van KPN werkt voor geen meter op Eindhoven, net als de vorige keren dat ik er was, maar gelukkig bestaan de sprinters naar Weert uit nieuwe Flirts die wifi hebben, dus kan ik daar kortstondig toch nog even wat opzoeken. Wat je allemaal voor kapriolen uit moet halen als je geen datapakket hebt. De vierledige Virm komt niet overeen met de verwachte zesledige Virm zoals aangegeven op https://www.rijdendetreinen.nl/vertrektijden (met dezelfde databron die gebruikt wordt in de NS-app), maar ja, een capaciteitsgebrek is het hoe dan ook toch niet.
Venlo in de avond
Mijn oorspronkelijke vertrek naar Duitsland in Venlo onder de normale marges (zonder dat aanvullende uur om 15:04 in plaats van 16:04) is 20:05, en die tijd blijkt de tijd te zijn die bij mij van toepassing is, dus in wezen ben ik nog steeds comfortabel op tijd ondanks een opgelopen cumulatieve vertraging van 1:30 uur. Pas wanneer de intercity naar Venlo rolt lijkt alles goed te vallen: met de werkzaamheden in Duitsland die afgelopen zouden zijn na 19:00 en met de beide krappe aansluitingen in Venlo en Mönchengladbach in de marge, kan ik rustig ademhalen en bijtijds (geen garantie voor 'op tijd' qua betreffende trein naar Köln) in Köln aankomen. Ik weet nog op het moment dat ik mijn kaartjes kocht voor de rit van deze dag naar Straatsburg, dat de trein Venlo-Hagen (Westf) precies niet reed en ik voelde al een vrees ophopen met een hoog risico op uitvallen van een rit. Het vindt af en toe plaats, zelfs ook eenmaal met het argument omdat er geen treindienstleider beschikbaar was, wat te vergelijken is met een vliegveld zonder aanwezige ATC (verkeerstoren)... Vertragingen komen ook vaak voor lijkt me, met veel volk dat last minute aan komt rennen. Net nu wanneer ik denk dat alles zich gesetteld heeft, roept de semi-automatische omroeper op het station om dat RE13 (dat nummer heeft nu ook inderdaad een wat andere lading gekregen) nog steeds niet stopt in Mönchengladbach en Neuss en dat we allemaal maar vrolijk de bus in moeten, terwijl toch echt op de display en online stond aangegeven dat alles aan werkzaamheden om 19:00 afgelopen zou zijn. Ik vraag het aan het personeel van de Duitse trein, maar eerst weet het personeel in kwestie het niet en die gaan er vanuit dat de omroeper gelijk heeft, maar vlak voor vertrek wordt in de trein omgeroepen dat de trein ondanks de "Bahnhofansagen" dus toch stopt in Mönchengladbach en Neuss. Het is overigens allemaal jong volk met hun trouwe kameraad het bier, in een feeststemming. Het is Freitag Feierabend en ik mag het weten: ik reis de hele weg, om gezeur met drukte en lawaai te vermijden, in de eerste klas, behalve het stukje Venlo - Kaldenkirchen, omdat ik mijn route vanaf Kaldenkirchen liet beginnen omwille van kostenbesparende maatregelen, en omdat ik het losse ticket Venlo - Kaldenkirchen gekoppeld heb met mijn Studentenreisproduct, dat wil zeggen: dat ik 100% korting vraag op het Nederlandse traject, en dat vereist de tweede klasse, maar toch direct na vertrek word ik gecontroleerd en geeft de conducteur me zijn zegen en permissie om met dat tweedeklasvervoersbewijs in de eerste klas te mogen zitten. Het zijn van die mooie dingen die je krijgt als je die mensen aanroept met een "schönen guten Abend", denk ik maar.
Venlo-Mönchengladbach
Erg rustgevend, die rit in die eerste klasse, alhoewel de stoelen toch echt identiek zijn, op een ander kleurtje en een armleuning na. Er is ook een stopcontact aanwezig. Bij het benaderen van Mönchengladbach gaat de automatische stem er al vanuit dat we aankomen op spoor 7 en derhalve aan de rechterkant moeten uitstappen, maar het aankomstspoor is 6 geworden, dus tijdens de automatische omroep wordt deze stem nog voordat deze in "Ausstieg in fahrtrichtung rechts" het woordje rechts volledig heeft kunnen uitspreken, al overruled door een luide meer menselijke "Links!".
Die eersteklasseluxe zet zich niet echt voort overigens, op RE8 naar Köln, omdat dat uitgevoerd wordt door een 'S-Bahn'-stel, dus een erg simpel metro-achtig gedrocht waar onze SLT's op gebaseerd zijn, maar desondanks heeft het beestje toch een eersteklassesegment waar ik eenzaam en alleen mijn tijd met een boek doorbreng, bewaakt door een trio aan Bahnsicherheits-personeel. Tenminste, zij moesten zo nodig voor mijn door glas gescheiden segment staan alsof niemand er door mag. Toch nog iets bijzonders aan dat eersteklassehokje.
Ach ja, zo kun je wel over alles zorgen maken tijdens zo'n reis, maar beter te vroeg dan net te laat omdat je klakkeloos de planner volgt die je vertelt dat je vanaf station A planmatig op tijd zou moeten aankomen op station B, onder voorbehoud dat er geen storingen of andere vertragingen worden opgelopen, uiteraard.
Köln
In Köln zie ik gelijk weer in wat voor een andere wereld het is in vergelijking met andere steden in Nederland. De mensen zijn schimmig, onvoorspelbaar, "anders". Een Vlaamse vriend noemt het 'Breughelliaans', alhoewel de mensen zichzelf alles behalve somber vinden: het ziert ze niet, zolang ze maar bier of een andere (sterke) alcoholische versnapering hebben die vaak vrij op de Duitse stations te verkrijgen is. Op zich zijn Duitsers in al hun onderlinge diversiteit heel anders dan Nederlanders en Fransen, maar wat op zich veel meer kenmerkend is, is dat de Duitser graag alles wat hem stiekem niet aanstaat negeert; hij kijkt graag weg, of keert eerder de wang toe. Wij Nederlanders hebben dat complex ook: neem het klassieke voorbeeld van de stiltecoupé waarbij één iemand luide muziek heeft of door de stilte heenleutert, terwijl de rest in de coupé in stilte zich ergert aan die onopgevoede, asociale randdebiel, zonder er iets van te zeggen, uit vrees voor escalatie en verergering. Fransen daarentegen klagen veelal luidop en proberen vooral met zichtbare suggesties zonder iets expliciet te doen kenbaar te maken dat ze geërgerd zijn. Het is misschien ergens wel een zeker idee van gewenning, waarbij de Duitser de strijd om het fatsoen te herstellen en ongewenst gedrag te bestrijden hebben opgegeven omdat het toch niet ophoudt. Zo gaat een samenleving helaas kapot en zo verandert een volk van een Leitkultur naar een Leidkultur om in de tussentijd uiteindelijk maar op termijn de immigranten de schuld geven, zonder dat zij zelf beseffen dat de verantwoordelijkheid bij het integratieproces toch echt bij henzelf heeft gelegen.
Het zijn twee lange uren in Köln in een lichte vrees om lastig gevallen te worden door eender wie dan ook, zij het door bedelaars of andere knaapjes die menen toeristen vrolijk lastig te kunnen vallen. Tijdens mijn wachttijd besef ik dat ik zelfs om 22:00 nog naar huis toe kan: er staat een ICE aangekondigd met bestemming Amsterdam Centraal, met een vertraging van +75 en later zelfs +90 minuten. Over het tolereren van misère gesproken: Hollanders zijn er in verschillende soorten: zij die bij iedere minuut vertraging al in de pavlovreactie schieten van 'kuttrein', 'altijd weer vertragingen' en 'ze kunnen ook nooit op tijd rijden', en degenen die in het alle oprechtheid een zorg zal zijn omdat ze nu eenmaal weten dat die vertragingen zullen blijven komen en dat klagen daarover toch weinig zin heeft. Het is vergelijkbaar met het gevoel van onverschilligheid bij Duitsers, maar als de vertraging oploopt tot meer dan een uur, zal zelfs de tolerante, onverschillige Hollander zijn tolerantie evenredig snel kwijtraken, samen met zijn geduld. In dat geval speelt het publiekelijk verborgen vooroordeel op van de "achterlijkheid" van "Duitsers" (eigenlijk de mensen in NRW, niet elke Duitser gedraagt zich hetzelfde immers) die in pauperkledij rondlopen met grote tassen, die tot aan hun ellebogen aan het graaien zijn in prullenbakken op de stations; immigranten die ongebreideld om geld vragen voor treinkaartjes en het tolereren van de grote hopen afval op de niet voor reizigers bestemde, kale eilandperronnetjes tussen de opgehoogde feitelijke reizigersperrons. Je zou dan haast beginnen te denken dat "wij Hollanders" een stuk ontwikkelder zijn en dan zou je je ook nog eens haast gaan afvragen wie hier nu de übermensch is, maar in deze samenloop van ergernissen komt het denigrerende karakter naar boven waarbij de niet meer zo tolerante Hollander zich publiekelijk grondig gaat beklagen over al het hierboven genoemde en dan wordt iedereen schaamteloos voor mongool uitgemaakt zoals de Hollander dat alleen kan.
Genoeg van het verborgen stigma: het is vanavond een echt vertragingsfeest waarbij alles in het honderd - of eerder in het negentig - loopt met een zootje +5'jes, her en der een +10, een enkele keer een +20 en enkele treinen die uitvallen en dat doet me hopen dat mijn IC 209 gewoon blijft rijden. Zover ik kan zien doet ze dat ook gewoon, zij het met +10: ik raak zodoende niet vóór twaalf uur 's nachts Köln uit.
Een eersteklascoupé met drie mensen die de stilte praktiseren: genoeg ruimte om het stopcontact te gebruiken tussen twee stoelen en die integraal leeg te zuigen. Mijn tablet is binnen de kortste keren alweer vol, maar de powerbank blijft urenlang doorknipperen.
Dag 1 - Straatsburg, Wissembourg
De korte nacht in een stoel in de eerste klas zorgt niet per sé voor een prettigere nacht, maar ja, wat verwacht je dan bij het onophoudelijke omroepen van stations onderweg en tweemaal een ticketcontrole, waarbij de laatste om 2 uur 's nachts was, vlak na vertrek uit Frankfurt (Main) Hbf. De aankomst in Offenburg, waar ik uit moest, om 4:45 geschiedde in stilte, alsof ik mijn belachelijk "vroege" aankomst met een EuroNight vanuit Praha Holešovice in Břeclav met een eveneens belachelijk "vroeg" vertrek naar Znojmo nog eens dunnetjes overdeed. Het station van Offenburg is bijna uitgestorven en de straten zelf ook. Er zijn wat bakkers die al flink in de weer zijn om het brood klaar te krijgen en zelfs een slager die het zijne aan het doen is, maar dat is het dan ook wel. Het is nog helemaal duister. Het is ook zaterdag, Feierabend is voorbij en iedereen die ervan geprofiteerd heeft tukt lekker verder, tenzij je nu nog naar huis moet.
De EuroNight naar Zürich is in Offenburg aangekondigd met +80 en dat is reden genoeg voor een koppel met een zootje koffers om maar met de taxi naar Zürich Airport te gaan: "met meer dan een uur vertraging halen we onze vlucht nooit. Het is altijd dezelfde 'Scheiß' met de Bahn." Ach ja, mijn eigen anderhalf uur vertraging ken ik het gevoel van machteloosheid wel.
De RegioSprinter naar Strasbourg die ik nemen moet, blijft wel stipt, maar veel heb ik niet meegekregen van deze eerste rit van de dag naar de Franse stad: ik was eerder drukker bezig met het in slaap vallen of het mijzelf zien bevinden in een zombietoestand. Het is nog donker na aankomst in Strasbourg maar de omroepen gaan al vrolijk heen en weer. Het is even zoeken waar de kenmerkende glazen bol is voor het station, maar het vinden van de glazen bol is eenvoudiger dan het werkend krijgen van de wifi op het station. Mijn tablet blijft aanhoudend waarschuwen dat de verbinding niet versleuteld is, derhalve laadt de aanmeldingspagina niet en zit ik permanent zonder.
Dan maar kaartjes kopen voor de tram, en dat kan aan een automaat die geen touch screen heeft, maar wel een grote draaiknop die de iPod weer springlevend maakt. De automaten voor tickets voor lokale treinen (TER) werken precies hetzelfde: alles moet gedaan worden met de draaiknop, met een ferme druk op diezelfde knop om een keuze te bevestigen. Het wordt een retourtje: naar Droits de l'homme en nog een ritje terug. Tijdens het ritje gaat de schemering vlot. Vanaf het station is het eenmaal overstappen in République om zo in Droits de l'homme te komen. Droits de l'homme is de halte na Parlement Européen en "Droits" bedient het Europees hof van de rechten van de mens (vanwaar de naamgeving). Het ligt op wandelafstand van het Europees Parlement, gescheiden door een enkele brug. Het gebied is vreemd, met overal protestposters, pamfletten, propaganda en schilderingen en daarnaast ook nog eens overal tentjes, en daarmee bedoel ik geen eettentjes. Het zijn echte tenten waar mensen in slapen en ik heb geen idee of en waarom dat überhaupt toegestaan is. Het gebied oogt met dit alles anarchistisch en ik vraag me af of de rest van de stad ook zo is.
Een trein van de SWEG voor de internationale dienst naar Straatsburg
De eigenlijke binnenstad, die bij mijn wandelroute begint bij de halte waar ik overstapte (République), met een paleis dat eerst diende als keizerlijk paleis en een universitaire bibliotheek. Het oogt rijk en prestigieus en het belooft meer van zulks goeds gedurende de rest van de wandeling. Van de 'klassieke' Franse architectuur zoals Napoleon ze had kunnen dromen komt er een overgang naar meer Germaanse Fachwerk, die ik erg goed kan smaken. Het Fachwerkdeel is voornamelijk gebouwd ten zuiden van de Rue de la Haute-Montée, tot aan de sluizen van Petite France. De Germaanse architectuur doet me denken alsof ik in Duitsland of Zwitserland ben, maar het grappige van Straatsburg is toch dat je met het grote aantal boulangeries en patisseries (eentje moet je toch echt bezocht hebben als je er dan toch bent - anders kan je jezelf niet echt Frans wanen) en de vrouwen die rondlopen in de meest uiteenlopende en exotische mode die je moeilijk kan ontgaan toch het gevoel hebt dat je nog steeds in Frankrijk bent. Het maakt de Fransen (of specifiek de mensen uit Straatsburg?) een aparter volk dan andere: de mensen lijken veel modebewuster hier, waarbij zij veel meer aandacht besteden aan hun visage, in tegenstelling tot Duitsland, waarbij het slobberige imago maar niet uitsterven kan. Over die boulangeries gesproken: bij wijze van ontbijt haal ik er een pain au chocolat en ja, zoals ik beschreven heb: ik voel me gelijk een stuk Franser. De mensen die hun ontbijt, lunch of wat dan ook halen bij die winkels zullen ongetwijfeld van het type mensen zijn die graag naar het France equivalent van Heel Holland Bakt kijken, genaamd "Qui Sera le Prochain Grand Pâtissier" dat onlangs ook op de Franse TV te zien was.
Gare de Strasbourg
Een divers triootje in Wissembourg: DB 643 514 & SNCF 83563 + 76572 Gare de Wissembourg
Na al dat moois is het tijd om met de trein naar Wissembourg te gaan. In Frankrijk zal je zelden buiten grote steden een gecadanceerde dienstregeling aantreffen: zo ook rondom Straatsburg niet. Doordeweeks rijden twaalf directe treinen naar Wissembourg van 06:19 tot 19:21. Tijdens de avondspits is er een halfuurdienst, terwijl op andere momenten er een gat van twee uur, anderhalf uur of een moeilijk uur is, met wat minuten speling om het iets meer dan een uur te maken. Op zaterdag (de dag waarop ik reed) zijn er zeven treinen van 09:21 tot 19:21, waarbij er een gat is van drie uur tussen de eerste en de tweede trein van de dag, gevolgd door een tweeuursdienst, waarna de volgende merkwaardige frequentie intreedt: 16:51, 17:21, 18:51, 19:21. Na een half uur, komt dus anderhalf uur niks, waarna weer een half uur later de laatste trein vertrekt. Wie komt toch op zulke dienstregelingen? Op de zondagen is het meer van hetzelfde, alhoewel dat tijdens de vakantieperiode een ander verhaal is. Hoe het ook zij: er is een combinatie van nog meer moeilijk frequente treinen met onder meer bestemmingen als Basel, en alles blijft wonderwel stipt. Het kaartje aan de draaiknopautomaat is een klein kaartje, terwijl in Valenciennes het kaartje met bestemming Jeumont toch echt van het klassieke gigantische formaat was. Ik kan met het kleine kaartje ook niet zo makkelijk uitvinden hoe ik het ontwaarden (composter) moet aan de gele kastjes, maar navraag leert me dat ik het kaartje links van de gleuf erin moet doen. Zo kan ik in de X 76500 stappen voor een rustig ritje en het in ontvangst nemen van de “nous vous souhaitons un agréable voyage”. De rust tijdens het ritje wordt bruut verstoord vanaf het moment dat we het slecht onderhouden enkelsporige lijntje na Haguenau oprijden. De trein is comfortabel, maar dit comfort verandert op deze manier in een grote trillende en schuddende bedoeling.
Het begint met spetteren in Wissembourg, als ik alvast na aankomst een kaartje wil kopen voor naar Karlsruhe, waar ik overnacht. Een meid voor mij heeft er zichtbaar alle moeite van de wereld mee, en het duurt maar. Als ik vraag wat er mis is, hoor ik dat er slecht nieuws is: er zijn geen treinen naar Karlsruhe. Ik weet niet of ik dat goed verstaan heb, maar later wordt dat nieuws dat er een trein uitgevallen is. Och, ik hoefde toch al niet de eerstvolgende trein te hebben, maar ja, de meid die mij Frans klonk, die enkel Duits tegen me sprak. Ze klonk vrij chaotisch, maar ja, gek genoeg ben ik daar bekend mee, dus wist ik wel dat ik dat alles niet heel ernstig hoef te nemen. Wat ik wel ernstig moet nemen is de tarifering: er zijn twee tarieven waarop een kaartje Wissembourg-Karlsruhe gekocht worden kan (aan de DB-automaat; niet aan die van de SNCF!): via DB-Tarif en via VRN-Tarif. Via DB-Tarif is een gewoon kaartje niet mogelijk, maar per VRN-Tarif weer wel, alhoewel ik daar de keuze voorgeschoteld krijg om via Bad Bergzabern of via Schaidt te reizen. Via Bad Bergzabern is onzin, of ik moet het leuk vinden om te hopen dat er een bus rijdt tussen Wissembourg en het kopstationnetje van Bad Bergzabern: iets wat je als ongeoefende OV-gebruiker mijns inziens nooit zou moeten overwegen, om ongemakken en stress te voorkomen voor latere aansluitingen en an sich het aankomen op de eindbestemming. Schaidt lijkt lastig te vinden op de enorme plattegrond aan routes die binnen het VRN vallen, maar het is zelfs zo simpel dat het enkele stationnetjes na Wissembourg is en zelfs de halte vóór Winden (Pfalz) - de halte waar ik moet overstappen om in Karlsruhe te komen. Ach ja.
De wandeling in Wissembourg kan dan na een kwartier gezooi en gezeur aan die automaat dan eindelijk beginnen. Het valt me direct op: er zijn veel toeristen! Ik had eerder precies gehoopt dat het een onontdekt pareltje zou zijn waarbij ik in alle rust daar rond zou lopen, maar niets is minder waar: omdat het net over de grens is bij Duitsland en omdat het door Duitse treinen en bussen aangedaan wordt binnen een Duits Tarifverbund, is het precies een magneet voor Duitse toeristen die Frankrijk willen ontdekken in de buurt. Het zijn gek genoeg niet alleen Duitsers - ook Aziaten zijn er te vinden. Het is alsof die Aziaten ook weg willen van al die andere toeristische Aziaten die al voor zoveel drukte zorgen. Eén grote ironische bedoeling. Je komt ze overal tegen, zo lijkt het - net als Nederlanders trouwens, die kom je ook overal tegen, dan wel in iets mindere mate. Tijdens mijn reis ben ik overigens geen enkele Nederlander tegengekomen.
Wissembourg
Wissembourg is, net als Strasbourg, een plaats met veel Germaanse invloeden door de vele huizen in de fachwerkarchitectuur, en daarnaast is het een schattig, rustiek dorpje met her en der een leuk kanaaltje. Het is een vestingstad geweest, als onderdeel van een rits aan vestingen in heel Elzas, met nog zichtbare vestingwallen, stadsmuren en torens, alhoewel deze niet integraal intact meer zijn. Lopen bovenop de wallen blijft toch een mooie manier om over een stad heen te kijken.
Ik kom weer terug aan het station van Wissembourg met een marge van vijf minuten tot het vertrekmoment van de trein naar Neustadt an der Weinstraße. Ik ben blij dat ik al een kaartje heb, want het is nog vrij druk aan de automaat. Intussen is de regen heviger geworden, maar onderweg merk ik gelukkig niets an treinen die uitvallen of een algemeen gebrek aan treinen. Ik kom met een overstap in Winden (Pfalz) prima op tijd in Karlsruhe aan. Het is daar nu helemaal sterk aan het regenen geslagen. De verblijfplaats is vlakbij het station, dus echt lang lijden hoef ik nu ook weer niet om wat eten te halen.
Dag 2 - Baden-Baden, Karlsruhe, Esslingen (Neckar), Stuttgart, Mannheim
Karlsruhe Hbf
Het plan was om in Rheinland Pfalz een tochtje te doen, maar tijdens het kopen van een Rheinland Pfalz Ticket viel me een speciaal jongerentarief op waar ik zo gefixeerd op was, dat ik dat per se kopen zou, hoewel ik niet door had dat dit geen Rheinland Pfalz Ticket was, maar een Baden-Württemberg Ticket. Nu, Karlsruhe ligt in Baden Württemberg, maar het Rheinland Pfalz Ticket is ook geldig in Karlsruhe, vandaar dat beide regionale kaartjes te koop zijn aan de automaat aldaar, maar het zorgt er ook gelijk voor dat ik mijn hele plan wijzigen moet: ik besluit om maar wat plaatsen te bezoeken die ik in voorgaande reizen met Interrail niet aangedaan heb en die plaatsen werden uiteindelijk binnen het tijdsbestek van een dag Baden-Baden, Karlsruhe (ik had de dag ervoor regen, dan ga ik niet spontaan eens een stadswandeling doen, tezamen met het feit dat het donker werd), Esslingen am Neckar en Stuttgart.
Stiftskirche, Panorama Baden-Baden
Baden-Baden heeft een treinstation, maar er is een busritje nodig van ongeveer een kwartier om in het eigenlijke stadscentrum te komen. Het stadscentrum doet me wat denken aan Karlovy Vary, met het spa-achtige karakter, de heuvels en de afstand tussen treinstation en het centrum. Enig groot verschil: het is zondag en alles is dicht. De kerken joelen en jengelen om hun diensten aan te kondigen en zo kom je het echte Duitsland tegen. Voor stadswandelingen heb je echter geen open winkels nodig. Een voedselgelegenheid zou wel handig zijn natuurlijk om de wandeling plezierig te houden, maar verder ondervind ik geen echte hinder. Ook niet bij de bussen trouwens. Voor de trein moet ik wel een half uur wachten met een karige uurdienst, maar alles beter dan een onregelmatig gat van drie uur tussen ochtend en middag in Frankrijk. Baden-Baden ligt aan de lijn tussen Karlsruhe en Basel: de lijn die tot midden oktober helemaal plat lag tussen Rastatt en Baden-Baden omdat daartussen beide sporen verzakt waren door een ingestortte tunnel. Ik kan me inbeelden dat dat een maand lang voor ultieme chaos gezorgd moet hebben aan vervangende bussen en treinen die plots (her)ingedeeld moeten worden. De route tussen Karlsruhe en Baden-Baden is overigens niet echt boeiend - het is eerder doodsaai. Dan is een Rastatt-Freudenstadt met S8(1) een stuk interessanter om te doen, maar ja, dan moet je wel weer dat saaie stuk tussen Karlsruhe en Rastatt afleggen.
In Karlsruhe moet ik het systeem van de trams zien te begrijpen, maar veel ervan begrijpen doe ik niet - ik vind het een bijzonder complex uitziend geheel en na twee keer de verkeerde tram genomen te hebben kan ik dan eindelijk ontdekken waar ik eigenlijk naartoe ben gegaan: de eerste tram bracht me in de goede richting, naar Tivoli, maar dat is precies een paar haltes verderop eerder een soort eindpunt of "busstation", met als gevolg dat ik zodoende nog een tram nemen moet met de hoop dat deze wel verder naar het centrum rijdt. Na een kort wandelingetje in Karlsruhe is het tijd om naar Stuttgart te gaan, maar ik kom met een ultiem trage tram net te laat aan in Karlsruhe Hbf om de IRE naar Stuttgart te halen: de trein rijdt net voor mijn ogen weg. De trein is op zondag een tweeuursdienst, en geen enkele online reisplanner vertelt mij dat er een andere trein rijdt tussen die twee uren in. Dat zou enorm zuur zijn, maar wat ze wel suggereren is om vijf keer over te stappen op allerlei S-Bahntreintjes die eerder lijken op trams. Ik neem een eerste tram die als S4 aangekondigd staat, en zelfs als "Eilzug", maar na een storing op de tram zelf die vijf minuten lang op een kruispunt niet van zijn plek af komt meldt de machinist dat dit geen Eilzug is, hoewel de dienstregeling online als alle aankondigen beweren van wel. Maak mij een hoop wijs, maar ik ga daar de eerste overstap van de vijf niet mee redden. Ik stap uit bij het eerste de beste echte treinstation: Karlsruhe Horlach. Ik zie intussen dat mijn tablet voor de zoveelste keer spontaan is uitgevallen omwille van een softwarefout of batterijfalen, maar nu lijkt het veel ernstiger: de tablet start niet meer terug op na het aansluiten op de powerbank. De tablet blijft hangen in de fase waarin deze probeert op te starten, waarbij hij erachter komt dat hij te weinig stroom heeft om dat te doen, zichzelf weer uitschakelt, stroom ontvangt en zodoende weer probeert om opnieuw op te starten, om daarna weer erachter te komen dat hij te weinig stroom heeft etc. etc. etc. en dat is treurig. Ik trek de kabel eruit en laat de tablet maar 'doodbloeden'. Nadat de tablet is opgehouden in zijn treurige vicieuze cirkel te hebben gewaand, probeer ik de tablet nog eens op te laden zonder op te starten en na een tijdje start de tablet weer op. Als die tablet echt dood zou zijn, zou ik een probleem hebben, aangezien de incheckbevestiging voor de rit naar huis vanuit Mannheim naar Amsterdam per Flixbus op die tablet staat.
In de tijd waarop de tablet tussen dood en leven verkeerde heb ik verder geen reisinformatie op de digitale manier kunnen vinden, dus kijk ik maar eens naar de gele vertrekoverzichten en ik zie daar tot mijn verwondering dat er wel degelijk tussen de twee uur waarop een IRE rijdt nóg een RE rijdt naar Stuttgart (en dat ook nog eens zonder vermelding dat deze alleen Mo-Sa of Mo-Fr rijdt - dus deze rijdt wel degelijk ook op zondag), precies een uur later dan dat voorziene vertrekuur. Ik besluit terug te rijden naar Karlsruhe Hbf om daar in de trein te stappen om zeker te zijn van een plek. Veel vind ik niet van een vertrekspoor in de sous-voies, dus zal ik een heel eind naar de grote stationshal moeten lopen om op de grote displays te kunnen zien vanaf welk spoor deze RE vertrekt.
Na een lange tocht komt de trein aan in Stuttgart Hbf, dat nog steeds in verbouwing ligt. Het is overstaptijd op een andere IRE die op de lijnfilm Lindau Hbf heeft staan, alhoewel deze trein niet verder rijdt dan Enzisweiler (liefkozend Penisweiler genoemd) en deze trein heeft zowaar wifi aan boord! Hoe is het mogelijk bij het Nahverkehr?
Agnesbrücke, Esslingen am Neckar
Esslingen am Neckar is een erg mooi stadje dat precies weergeeft hoe Baden-Württemberg en Beieren is en zou moeten zijn. In alle Bundesländer erboven wordt het al lastiger om zulke plaatsen te vinden met een karakter aan fachwerkhuizen, rijk gedecoreerde stadhuizen en her en der heuvels. Er zijn wel wat nadelen te bespeuren: het is weer gaan regenen (en flink ook) en bij aankomst aan het station rijdt een IRE naar Stuttgart ook hier weer net voor mijn neus weg. De eerstvolgende trein naar Stuttgart Hbf is een S1 die een half uur later vertrekt: ook die rijdt net voor mijn neus weg tegen de tijd dat ik erachter kom dat ik deze ook nog als alternatief heb kunnen nemen. Normal rijdt deze trein een flink stuk vaker, maar dat is doordeweeks. Dit is de ellende op zondag, dus wat verwacht je ook anders? Het is wel zo dat ik naar Stuttgart Feuersee moet, en dat wordt direct aangedaan door diezelfde S1 vanuit Esslingen, dus hopen op een plek na op te stappen in Stuttgart Hbf hoef ik ook niet, los van de vraag waar ik überhaupt die hele S-Bahn vinden ga in die bouwput. De stad is eigenlijk niet zoveel aan op de zondag, want tja, alles is dicht, het is niet zo druk, en het regent nog steeds flink.
Van Stuttgart naar Mannheim kan per Nahverkehr niet direct: het vereist een overstap in Karlsruhe, maar daar zal ik dus eerst moeten zien te komen. Er is een IRE voorzien die ik wél halen ga, maar zonder wifi. Een rustig ritje wordt het niet, met een Russisch wijf dat luid muziek opzet en alles en iedereen in het Duits en het Russisch uit aan het schelden is - de hele rit lang. Rusland is superieur, moedertje Rusland zal jullie allemaal op je knietjes brengen, jullie hebben allemaal nepbanen en 'Scheißarbeit' etc. etc. Voor sommigen wordt het teveel, maar ach, zo weet ik ook nog steeds dat ik af en toe nog wat Russisch verstaan kan.
In Karlsruhe zit er niet veel anders op dan per RB naar Mannheim te gaan. Het is gewoon een luidruchtig stoptreintje waarbij de trein nog meer herrie maakt dan de reizigers zelf, met nog mindere charmes dan een stoptrein. Leuk feit: de trein rijdt via het bekende Hockenheim. Aankomst in Mannheim: acht uur in de avond. Vertrek Flixbus: kwart over 1 in de nacht. Ik heb serieus wat tijd te doden. Het is donker, bijna alles is gesloten, geen idee wat er te zien en te doen is, geen idee waar trams naartoe rijden, maar ja, het is droog, en met zoveel tijd wil je alles gewoon lopend doen en de tijd nemen. De stad is een soort New York met allerlei Viertels in de vorm van vierkantjes met volgletters en -nummers. die allemaal geordend en gefabriceerd tegen elkaar aan geclusterd zijn. Bijna alles is dicht, maar ja, wat wil je dan, het is zondag. De winkels die nog open zijn zijn veelal uitgebaat door Turken, en eerlijk gezegd lijkt het noordelijke deel van het centrum een Turkse enclave met uitsluitend Turkse opschriften aan de gebouwen en evenzo bevolkingsdiversiteit aldaar die praktisch tegen de 0 aanschurkt omdat er enkel Turken rondlopen. Door het vele geloop en omdat ik alleen maar wandelen beu ben, met nog twee uur die ik moet zien te doden, ga ik maar op zoek naar een plek waar ik wat kan drinken, maar ja, er zijn eigenlijk alleen maar restaurants open. Toch spot ik een clubje die door Grieken worden uitgebaat (och, de Grieken en de Turken) en bestel er een vanillesmoothie. Bij koud weer helpt een koude smoothie met ijs altijd erg goed, zeker na een lange wandeling, gek genoeg. Ik ben uiteindelijk de enige die overblijft van het beperkte gezelschap dat die avond kwam opdagen. Onder het genot van een Griekse electro-muziekzender en wifi kan ik zo weer een uurtje ontspannen doorbrengen. Het drinken ging uiteraard heel traag, maar de verrassing kwam nog toen ik niet per kaart betalen kon: ik moest maar alle muntjes in mijn portemonnee bij elkaar rapen bij een gebrek aan biljetjes om toch tot het bedrag te komen. Zo geraakt men vlot blut. Ach ja, ik kon intussen wel weer gaan lopen naar het station, waar ik maar besloot om in de stationshal een boek te gaan lezen tot een kwartier voor de bus aan zou komen.
Mannheim Busbahnhof
Ik kon nog een plekje vinden zonder iemand naast me in de bus gedurende de hele rit, maar ja, slapen in een stoel is in een bus niet veel anders dan in een trein, dus wakker worden met een droge bek is geen uitzondering wanneer we plots in Nederland staande worden gehouden door een auto met sirenes: het is de Marechaussee, op zoek naar illegalen. Die zaten gelukkig niet in deze bus, dus konden we na een tijdje weer door.
Bij aankomst in Utrecht passeren we de grote moskee en precies aan de ingang van die moskee zit een Kebab Factory. Och...
Uiteindelijk komen we in Sloterdijk met +25 aan omdat de Hollandse Ochtendspits genadeloos is, en dan zijn 10 minuten vertraging met de trein plots een ramp zeker?
